پا روی دم سگ گذاشتن-خشم شخص پستی را برانگیختن

 

تر دماغ-سرحال-شنگول

 
پا دادن-آماده شدن فرصت و وسایل کار-اتفاق افتادن

از مخ معاف بودن-دیوانه بودن

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

بالا انداختن-نوشیدن مشروبات الکلی

از دل و دماغ افتادن(شور و نشاط خود را از دست دادن، بی‌حوصله شدن)

دست مریزاد-آفرین !-دستت درد نکند !

حلوای تن تنانی-نوعی حلوا

راسته-گوشت دو طرف ستون فقرات حیوان

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

 
دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

چال شدن-گود شدن-دفن شدن-در زیر خاک گذاشته شدن

دل خوشکنک-مایه دلخوشی اندک-آن چه بی پایه ولی مایه ی خرسندی است-گول زنک
خدا داده به فلانی-بختش یار بوده

افسارسرخود(خود‌رای، افسارگسیخته)

آمدن-آغاز به کاری کردن

پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان
به جهنم-به درک-خوب شد که چنین شد-خوب است که چنین بد است

 

 
دیالله-زود باش دیگه !

جِر گرفتن کسی را-اوقات کسی تلخ شدن

در گرفتن-آغاز شدن-گل انداختن و گرم شدن گفت و گو یا منازعه

ربغ رحمت را سر کشیدن-مردن

چشم نم نمی-کسی که چشمش آب پس نمی دهد

چراغ-پولی که معرکه گیران درخواست می کنند

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت

آیه آمدن-سوگند یاد کردن-به قرآن سوگند خوردن

آدم بی‌معنی-آدم بی‌خود

از کرگی دم نداشتن خر-نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری
انداختن باد به غبغب-تکبر کردن-قیافه گرفتن

آمد(فرخندگی، خوش‌قدمی)

 

دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن

دلقک-شخص مسخره

در آمدن از جلوی کسی-با کسی مقابله به مثل کردن-در برابر کسی مقاومت کردن
پدر کسی در آمدن-بسیار اذیت شدن-دخل کسی آمدن

خشک شدن شیر کسی-به کسی که زیاد حرص می خورد و جوش می زند می گویند

ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

 

بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن

روادید-اجازه ی ورود به یک کشور-ویزا
راست رو-رو به رو-مقابل

دهن لق-کسی که راز خود و دیگران را بازگوید
پِندِر-لوازم فرسوده و ناچیز و کم بها
چاخان کردن-دروغ گغتن-چُسی آمدن

 

چشم دوختن-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

اصحاب منقل(اهل گفت‌وگو و سخن)

دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

چک و چانه-کنایه از دهان
تعارف دادن-هدیه فرستادن-پیشکش کردن

بی سواد-آن که نمی تواند بخواند و بنویسد-نادان و بی معلومات

رو دست خوردن-فریب خوردن-خام شدن

آدم کردن کسی(کسی را تربیت کردن، سواد آموختن)

دُوال پا-آدم سمج

تک و تا-جنب و جوش

 
 

پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن

حاشا کردن-نگا. حاشا زدن

دست به دهن رسیدن-چیزی اندک ولی کافی برای معاش داشتن

زیر آب-مجرایی در ته مخازن آب برای خالی کردن آن ها

چوب پیش کسی گذاشتن-منع کردن کسی از کاری-بازداشتن کسی از انجام کاری

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

در آستین داشتن-حاضر و آماده داشتن
الف کوفی(چیز کج، آلت تناسلی)
تازه وارد-کسی که تازه وارد شده است
جا نماز-سجاده-فرش کوچکی که بر آن نماز می خوانند

ابتدا به ساکن(ناگهانی، بی‌مقدمه)
دله بازی-رفتار آدم دله

 

روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

 

به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن

رخصت خواستن-اجازه خواستن

دق-غصه و ناراحتی-نوعی بیماری روحی که بیمار را رنجور می کند و از بین می برد

پِق-صدای خنده ی ناگهانی

تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک

ذُق ذُق کردن-تیر کشیدن زخم-سوزش داشتن اندام دارای درد

دست شما را می بوسد-انجامش به عهده ی شماست
از چاله در آمدن و به چاه افتادن(از باران به ناودان پناه بردن)
چوب چوبی-دیوار یا در مشبک و چوبی

حال و بار-وضع زندگی
 

زیر دریایی-کشتی جنگی که می تواند در زیر آب حرکت کند

دلخور-رنجیده-ملول-گله مند

چسی در کردن-نگا. چسی آمدن

پول ساز-کسی که کارهایش موجب در آمدن پول بسیار شود

رو کردن-روی آوردن-آشکار کردن-به رخ کشیدن

خاله رورو-زنی که به علت چاقی یا آبستنی به زحمت راه می رود

حقه به کار زدن-نگا. حقه به کار بردن

ابرو پاچه‌بزی(دارای ابروی پهن و پرمو، ابرو قجری)

 

پیت پیت کردن-پچ پچ کردن-نجوا کردن

پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن

خون کسی را به جوش آوردن-کسی را بسیار خشمگین ساختن

 

به جلز و ولز افتادن-به گریه و التماس افتادن

ذلیل مرده-ذلیل شده

جرینگ-صدای سکه های پول

ریقش درآمدن-بیرون زدن مواد درون امعا و احشا
دیوان کردن-انتقام گرفتن-قصاص گرفتن
دراز کشیدن-خوابیدن-به پشت خوابیدن-مدتی کوتاه خوابیدن

زیر دادن-با کسره خواندن حرفی

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

حساب کردن-پرداختن خرج

دو لا-دو لایه-دو تا-خمیده

درس خود را از بر بودن-موقعیت و وضعیت را خوب دزیافتن-به کار خود وارد بودن-بیدار و هوشیار بودن

اهل حال-دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی

بنا بودن-قرار بودن

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

اُزبَک-بی‌ریخت-ژولیده-ازخودراضی

این کلاه آن کلاه کردن-قرضی را با قرض دیگری پرداختن-از ریش برداشتن روی سبیل گذاشتن-کلاه تقی را سر نقی گذاشتن

 

چرخ کار-کسی که با چرخ خیاطی کار و زندگی می کند

دو پا در یک کفش کردن-سماجت و اصرار کردن

دروازه بان-محافظ دروازه در فوتبال-گلز

حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر

حرف دو پهلو-نگا. حرف پهلودار

خانه به دوشی-بی خانمانی-آوارگی

چین چینی-پر چین

جوش آوردن-نگا. جوش آمدن

تنگاتنگ-بسیار نزدیک به هم-بدون فاصله

پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن

بتمرگیدن-نشستن به فرمان تحقیرآمیز

رو شدن دست کسی-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

رو کشیدن-به کسی برای نزدیکی کردن تکلیف کردن

خوش خیال-آن که به دل بد راه نمی دهد-بی خیال

به رگ غیرت کسی بر خوردن-سخن یا عملی بر کسی ناگوار آمدن

چِلپ چِلپ-صدای برخورد دست یا پا با آب

پشکل-سرگین حیوانات اهلی

تخم چشم-مردمک چشم

دو پا-انسان

جنگل مولا-جایی بی نطم و ترتیب-شهر بی قانون

پر و پاچه ی کسی را گرفتن-بر کسی خشم گرفتن-به کسی دشنام دادن

دست دراز کردن-به حریم و حقوق دیگران تجاوز کردن
برق از چشم کسی پراندن-سخت ترسانیدن

ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی
از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

حجله خانه-اتاق شب زفاف

چرب کردن-روغن یا کرم مالیدن

 

راست و ریس کردن-آماده کردن-به ظاهر درست کردن

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

تو پوزی خوردن-تو دهنی خوردن-دمغ شدن-نا امید شدن

دست مزد-اجرت-مزد کار
زهره ترک کردن-سخت ترساندن-از وحشت به حال مرگ انداختن
از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن

پیشدستی-بشقاب کوچک-زیر دستی
بی بی قدومه-دختر بچه ای که ادای مادر بزرگ ها را در می آورد

ای داد بیداد(کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند)

جو گندم-جویی که به گندم شباهت دارد-یک در میان بودن دو چیز

خدابیامرزی-درخواست بخشش

ختنه سوران-جشنی که به هنگام ختنه کردن نوزاد پسر بر پا می کنند

با سلام و صلوات-با تجلیل و بزرگداشت-با رعایت کامل آداب و رسوم

بر و برگرد نداشتن-مسلم-قطعی-بی چون و چرا
خوش ریخت-دارای هیکل برازنده

زدن زیر آواز-بی مقدمه به خواندن پرداختن

از چیزی (کسی) زده شدن(از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن)

خواب آور-مخدر-بی هوش کننده

رقص شتری-رقصی که از روی قاعده نباشد-حرکات نابهنجار

خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن

چرق چوروق-صدای جویدن آدامس و مانند آن

خاطر کسی را خواستن-کسی را دوست داشتن
زاغه-جای نگاه داری گاو و گوسفند-حانه ی بسیار محقر-انبار مهمات

الف کوفی(چیز کج، آلت تناسلی)

آبشان از یک جوی نرفتن-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن
اگر و مگر کردن(شرط و بهانه آوردن)

چال کردن-گود کردن-دفن کردن-به خاک سپردن

رو کشیدن-به کسی برای نزدیکی کردن تکلیف کردن

حال آوردن-به هوش آوردن-از ناراحتی بیرون آوردن-کتک زدن

اگر بمیری هم(به‌هیچوجه، هرگز)

بی تخم و ترکه-بی فرزند-بی نسل

چال افتادن-گود شدن

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

خوش قلق-رام-خوش خوی

دستشویی-توالت-مستراح

زوار در رفتن-بند و بست چیزی خراب شدن-از شدن خستگی یا پیری از کار افتادن

جَلد-چابک-چالاک-کبوتر دست آموز

چوغ-چوب

چل زن-زن کوتاه قد

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

زهکونی-اردنگی-تیپا

خانه خرابی-بدبختی-زیان بسیار

 

بود و نبود-آنچه می تواند وجود داشته باشد-مال و منال-همه ی دارایی
ریقش درآمدن-بیرون زدن مواد درون امعا و احشا
بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

پشت رو-وارونه

زن و بچه دار-کسی که زن و فرزند دارد

خاکه رو خاکه-پی در پی کاری را انجام دادن یا چیزی را خریدن

دهنه سرخود-بی بند و بار

رو شدن دست کسی-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

پفکی-سخت بی دوام و ضعیف

زرتی-بی مقدمه-ناگهان -بدون مطالعه و تعمق

دست کسی را پس زدن-دور کردن-نپذیرفتن-رد کردن کسی

دور از شما ب-لانسبت

تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده

ازرق شامی(اخمو، ترشرو)

دالی دالی کردن-خود را مرتب پنهان کردن و سپس نشان دادن

چوب لای چرخ گذاشتن-سنگ پیش پا انداختن-ایجاد مانع کردن
چین و خم-پیچ و تاب

پیش پای کسی-لحظه ای پیش از آمدن کسی
خون گرفته ی کسی بودن-در برابر کسی مسئول بودن
از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

پر افاده-متکبر-مغرور

رقاص خانه-دشنام گونه ای برای برخی جاها-جاهای بی حساب و کتاب و شلوغ و پلوغ
پایین نرفتن چیزی از گلو-از غصه غذایی نخوردن-مال حرام نخوردن

خرکی-سخت بی ادبانه-خارج از ظرافت

تنگ غروب-نزدیک غروب-آفتاب زردی

آخرین تحویل(قیامت)
اشک تمساح-گریه ی دروغین

زیر چیزی زاییدن-از سنگینی کاری از پا درآمدن و کار را به پایان نرساندن

بوی الرحمان کسی بلند شدن-نزدیک به مرگ شدن-مردن

آل(موجودات افسانه‌ای مانند جن و غول)

چاله-گودال کوچک-دردسر-اشکال

 
خرج و برج-خرج و متعلقات آن
اطفال باغ-گل‌های تازه

خیس گذاشتن-در آب ریختن آرد برای تهیه ی خمیر

آب از گلو پایین نرفتن(غصه و ناراحتی شدید داشتن)
بند نشدن سنگ روی سنگ-نا آرام بودن اوضاع-وجود نداشتن نظم و امنیت

 

آهنگ ریپ‌دار-آهنگی که یک ضرب آن کم باشد

پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود

زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن
دولاب-گنجه-کمد-قفسه

جبهه ی جنگ-میدان جنگ
حال و احوال کردن-سلام و احوال پرسی کردن

دعوت نامه-نامه یا کارتی با درخواست شرکت در یک مجلس یا مراسم-اعلام آمادگی برای پذیرش مهمان در یک کشور دیگر

 

پرت و پلا-تار و مار-پراکنده-بی معنی-مزخرف

چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن
حرف شنو-سر به را-مطیع

 

راست شدن-رو به راه شدن

 

آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن

 

جاخالی کردن-خود را کنار کشیدن

دُم سیاه-نوع مرغوب برنج گیلان-کبوتری که دم سیاه دارد

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

 

دفتر روزنامه-دفتری که در آن ریز همه ی داد و ستدهای روزانه را ثبت می کنند

چشم زخم زدن-چشم زدن-آسیب رساندن

پرت کردن حواس-حواس را از اصل موضوع منحرف کردن

بادپا-تند رو-تیز تک

 
زپرتی-چیز یا شخص ناتوان-زوار در رفته-بی زور

به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن

جیزگر خانه-محل رباخواری و قرض دادن پول در برابر اموال منقول

حیوونی-نگا. حیوانکی

 

خجالتی-کم رو-پرحیا

 

آتش بی‌باد-ظلم-می

چُسَکی-کم دوام و سرهم بندی شده
پایین نرفتن چیزی از گلو-از غصه غذایی نخوردن-مال حرام نخوردن

برادر زن-برادرِ زن هر مرد

اشک کسی دم مشکش بودن-سخت زود رنج بودن-زود به گریه افتادن

حساب کار را داشتن-متوجه موضوع بودن-جوانب کار را در نظر داشتن

جاخالی کردن-خود را کنار کشیدن

 
حاجی من شریک-کسی که خود را داخل کاری می کند و مدعی شراکت می شود
پُرتابل-قابل حمل

تفنگ بادی-تفنگ ویژه ی بازی کودکان

دور زدن-چرخیدن و تغییر جهت دادن

از سکه افتادن-ار رونق افتادن-از دست دادن زیبایی

دهن کجی-ادا و شکلک به قصد مسخره کردن-بی اعتنایی

تلنگ در رفتن-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن
جغور بغور-جگر و دل و قلوه ی گاو یا گوسفند که خرد کرده و با پیاز در روغن سرخ کنند

 
از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

 

ریز ریز کردن-کاملن خرد و کوچک کردن

پا به دو گذاشتن-به سرعت فرار کردن

حاشیه نشین-تهیدستان ساکن در کناره های شهر

روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

بار-آنچه برای پختن در دیگ بریزند-اجاق

بی خودی-بی دلیل-بی جهت

دوا خور-معتاد به الکل
حال کسی را گرفتن-کسی را ناراحت کردن-شادی کسی را به هم زدن

خوش بنیه-سالم و قوی

اجباری بردن-کسی را به خدمت سربازی بردن

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

خاطره-یادگار

از آب روغن گرفتن-از هر اتفاقی بهره برداشتن

زیر زبان کشی-با زرنگی از کسی حرف بیرون کشیدن-زیر پا کشی

پیش پا افتاده-کم ارزش-حقیر-معلوم-آشکار

پاره شدن بند دل-بسیار ترسیدن
خیمه شب بازی-نمایش عروسکی-حیله و تزویر

خورش خوری-ظرفی که در آن خورش می ریزند

خاکی-فروتن و متواضع

باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن

اخت بودن(سازگار و هماهنگ بودن، مانوس بودن)

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

اهل و نا اهل(کس و ناکس، نجیب و نانجیب)
پاتیل شدن-از مستی از پای در آمدن-دیگرگون شدن حال

خالی کردن تفنگ-شلیک کردن

دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری
چارخانه-شطرنجی

 
 

دو دستی-با هر دو دست

اِحلیل خوردن(فریب خوردن)
ذِله آوردن-به ستوه آوردن-خسته و عاجز کردن

 

دست به آب-داشتن ادرار-دستشویی-توالت

زوزه کشیدن-آواز برآوردن

زنیکه-زنکه
داریه-حلقه ای چوبی که روی آن پوست کشیده و رامشگران به همراه دیگر سازها می نوازند

آدم شش‌درچهار-شخص کوچک اندام و ریزنقش

بریده بریده-منقطع-پاره پاره-گسسته
جامهر گذاشتن-مهری که به نشانه ی مشغول بودن در جایی بگذارند

چار سری گفتن-متلک گفتن-کلفت بار کسی کردن-حرف مفت زدن

پادگان-سربازخانه

دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن

افسارگسیخته-سرکش

دیر رس-میوه ای که دیر می رسد

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن