رج کردن-رج بستن

در گوشی-با زمزمه-پچ پچ وار

آواز دادن(خواستن)

دلمه شدن-بسته شدن

برخورد-بهم خوردن-تصادف

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود
توی باغ نبودن-کاملن از موضوع پرت و از آن بی خبر بودن

زنده به گور-کسی که در تیره روزی به سر می برد و زندگی اش فرقی با مردن ندارد

حبف و میل-ریخت و پاش

بازجو-مامور تحقیق و بررسی پرونده

بند و بار-قید های اجتماعی-آداب زندگی

خال مَخال-خال خال

دست فرمان-مهارت در رانندگی

تو به تو-گوناگون-لا به لا

پشت چشم سنگین شدن-چیره شدن خواب

پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف

تیز بزی-فورن-بی درنگ

 
خود را گم کردن-خود را برتر از آن که هست دانستن-سابقه ی خود را فراموش کردن

 

دبش-گس-دارای مزه ی ترش و گزنده

درز گرفتن-کوتاه کردن سخن-اصطلاح خیاطی برای کوتاه کردن اندازه ای در لباس

به حساب-مثلا-یعنی

دبور-بی سر و پا-لات-ولگرد-آسمان جل

تلمبار- تل انبار
اسم شپش کسی منیژه خانم بودن-خودبزرگ‌بینی احمقانه داشتن

دو پولی-کالای بی ارزش

ریغ-مواد درون امعا و احشا

زبان کوچکه-زبان کوچک

 

جغ جغ-صدای به هم خوردن چند چیز-صدای همهمه

برخورد-بهم خوردن-تصادف

اَتَر زدن-فال بد زدن

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن-حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

 

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

روی خود کشیدن-رو کشیدن

آبِ بسته-شیشه-بلور-یخ-برف

 
بدلی-تقلبی-جنس بد

خشت مال-دروغ گو-لاف زن

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

بلا تکلیف-کاری که معلوم نیست چه باید بشود-کسی که نمی داند چه باید بکند
تو تاریکی رقصیدن-بدون آگاهی کاری را کردن-بی موقع کاری را کردن

خواربار-ارزاق-خوراک

چپ اندر قیچی-نامنظم و نامرتب-بی نظم و قاعده

دیمی حرف زدن-سخن گفتن بدون اندیشیدن-حرف بی هوده و مفت زدن

چندر غاز-پول بسیار کم

 
ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)
روان بودن-از حفظ بودن-از بر بودن

تنگاب آمدن-به جان آمدن

بی در رو-بن بست

چراغ زنبوری-نگا. چراغ توری

جا خوش کردن-در جایی که معمولن نباید ماندن اقامت کردن

حرف را خوردن-ناگهان سخن را بریدن و خاموش شدن

چوب علی موجود-چوب کج و معوج درویشان

تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن

پیشاب-ادرار
توپیدن-پرخاش کردن-تشر زدن

تپه ماهور-زمین ناهموار
بافتنی-جامه ای که با دست بافته شده باشد

 
آفتاب‌نشین-بیکاره و تنبل

چانه شل-دهن لغ-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود

دبه کردن-دبه در آوردن

پیشت-آوازی برای راندن گربه

به خاطر داشتن-به یاد داشتن-از بر بودن
خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

ترتیب اثر دادن-به حساب آوردن-اهمیت دادن

دو دانگ-یک سوم-مقدار اندک-کم

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

دعوا کردن-نزاع کردن-زد و خورد کردن

درازکش کردن-رو در روی زمین دراز کشیدن

 
 

جیغ و ویغ-داد و فریاد

 

رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

دل داشتن-جرات داشتن-دلیر بودن

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

 
دراز کشیدن-خوابیدن-به پشت خوابیدن-مدتی کوتاه خوابیدن
دخیل-پناه برده-توسل جسته به

تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن

روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

پوست کلفت-سخت جان-مقاوم
آفتاب کردن(برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن)

جاده خاکی-راهی که با وسایل فنی ساخته نشده است

آب به آب شدن-تغییر آب و هوا دادن-بهبود یافتن به سبب سفر

دلچرک-ناخوشایند-دارای اکراه

ته کیسه دار-کسی که دارای مالی است و در برابر حوادث مادی دوام می آورد

آخر‌دست (سر)(بالاخره، سرانجام)

دوام آوردن-استقامت کردن

بدن نما-جامه ای که بدن از پشت آن دیده شود-آیینه ای که تمام بدن را نشان دهد
چله دار-کسی که در روز چهلم مرگ عزیزی عزاداری کند

دوره ی آخرالزمان-روزگار آشفته و پر ظلم و فساد

دفتر یادداشت-دفتر ثبت رئوس مطالب که جنبه ی یادآوری دارد

رکابی-دارای رکاب-پیاده ای که به دنبال سواری بدود

به خون کسی تشنه بودن-کینه ی کسی را سخت در دل داشتن-با کسی سر جنگ داشتن

جیک جیک-آواز پرندگان-سخنی که فهمیده نمی شود

تاکسی سرویس-نوعی تاکسی که در مسیر ویژه ای رفت و آمد می کند

چهره شدن-مورد توجه قرار گرفتن-گل کردن

بَهمان-فلان

تاب خوردن-بازی کردن با تاب-پیچ و خم برداشتن

 

چهار چشمی-با دقت و مراقبت کامل

دسته چاقو نشستن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو-چمباتمه نشستن

پایان نامه-رساله ی پایان تحصیل

ارنعوت(آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف)

پَر دادن-دل و جرات دادن-مفت و مسلم از دست دادن

از قلم افتادن-فراموش شدن-مورد بی‌مهری قرار گرفتن

خودتراش-تیغی که می توان تیغه ی آن را عوض کزد
آفتابه خرج لحیم(بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن)

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

چیزی-فاصله ای-راهی-زمانی

بخیه زدن-آجیده کردن-دوختن شکاف جامه یا تن
اسپند روی آتش بودن(سخت نگران و دلواپس بودن، آرام و قرار نداشتن)

 

بست نشستن-پناه بردن به بست برای در امان ماندن از تعرض

پا به دو گذاشتن-به سرعت فرار کردن

خوشگلک-با خوشگلی اندک

در و تخته را مهر کردن-سکوت کردن-دست کشیدن

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

دستگیر شدن-فهمیدن-متوجه شدن-بو بردن-عاید شدن-بازداشت شدن

تزریقات-بخش ویژه ی تزریق آمپول

جوجه فکلی-تازه کار و نا آزموده

پارسنگ برداشتن عقل کسی-خل بودن-دیوانه بودن
دهن خود را آب کشیدن-دهان خود را طاهر کردن-استغفار کردن
بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

دسته دیزی-قوم و خویش دور

رو به رو شدن-برخورد کردن-ملاقات کردن-مواجهه شدن

پُرکوب-حرکت سریع و پر صدا

باریک شدن-دقت کردن-در بحر چیزی رفتن

اشرفِ خر-حریصی که زیان کند-نه خود خورد و نه به دیگران خوراند

آفتاب‌نشین(بیکاره و تنبل)
جز جگر-سوختگی دل بر اثر اندوه و مصیبت

چاووش-کسی که به هنگام رفتن زایر به زیارت اشعار مناسب می خواند

رنگ نداشتن حنای کسی-اعتباری نداشتن حرف یا عمل کسی

حَبه را قُبه کردن-کاهی را کوه کردن

تف به روی تو-زهی بی شرم که تویی

 

به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست-به کسی که ساده ترین مطلب را نمی پذیرد یا تحمل نمی کند و زود رنج یا زود خشم است نمی توان چیزی گفت

از راه نامشروع ) به پول و ثروت رسیدن

تشریف داشتن-حضور داشتن

 

بنا کردن-شروع کردن

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

پَرِ گوش و-پره لاله ی گوش

چش-چشم
چوبه ی اعدام-تیری که محکوم به اعدام را به آن می بندند

چاق شدن-بهبود یافتن-درمان شدن

 
داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن

پشت گوش انداختن-دیر انجام دادن-اهمیت ندادن-امروز و فردا کردن

جوان مرگ شدن-در جوانی مردن
از چیزی گلی چیدن(از چیزی بهره بردن)

 

دیپلم-مدرک پایانی دبیرستان-گواهی نامه-تصدیق

جیک زدن-اعتراض کردن-صدا در آوردن

آفت-زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز

رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک

حق گرفتن-نگا. حق بردن

خفتی-نوعی گردن بند از جواهرات-شلواری مانند چاقچور ولی بدون جوراب
بر و بیا-رفت و آمد- دم و دستگاه

ریختگی-ریزش

دوره ی آخرالزمان-روزگار آشفته و پر ظلم و فساد

 

جفتک زن-لگد زن

تا خرخره زیر قرض بودن-وام بسیار داشتن

 

دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن

دست زدن-کوبیدن دو دست به یکدیگر همراه با نوای موسیقی یا برای تشویق

ای والله گفتن(به برتری کسی بر خود اقرار کردن)

چای کاری-کشت و زرع چای

در خود را گذاشتن-سکوت کردن-خفه شدن

تلیت-نان خیسانده در غذای آبکی

پر شر و شور-پر غوغا-پر هیاهو

پالان آفتاب گذاشتن-کسی را معاف کردن-مرخص کردن

خوش مسلک-خوش روش-نیکو طریقت

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی

پیر هافهافو-سخت پیر-پبری که دندان هایش ریخته است

دست و بال-دور و بر-اطراف

آبدیده-جلا یافته-آزموده و مجرب

تا شدن-دو لا شدن-جمع شدن

چروکیدن-چین دار شدن

روی زمین سفت نشاشیدن-به مقاومتی بر نخوردن

دستگیره-وسیله ی باز و بسته کردن در و پنجره-کهنه ای در آشپزخانه برای برداشتن دیگ از روی اجاق

جان به لب رسانیدن-صبر و طاقت کسی را تمام کردن

چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار

آکَل(آقای کربلایی)

خون کسی را مکیدن-مال کسی را به تزویر غارت کردن-به کسی تعدی و ستم کردن

پر و پا دادن-اتفاق خوبی افتادن

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت
اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

 

 

خواب گرد-کسی که در خواب راه می رود

دارایی-ثروت-وزارت خانه ای که امور مالی کشور در آن رسیدگی و برنامه ریزی می شود

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

بالای منبر رفتن-پر گویی کردن

از بن ناخن-ذخیره-بندگی-اطاعت

تار و تنبک-وسایل موسیقی-آلات ضرب و نوازندگی

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

 

 

آب آتش زده(اشک)

زرت و زورت-زرت و پرت

دو ترکه سوار شدن-دو پشته سوار شدن
آغبانو(لقبی برای زنان محتشم و بزرگ)
خلق الله-مردم

اهل دود(سیگاری)
دل-معده

به گُه خوردن افتادن-با خفت از کرده ی خود پشیمان شدن

 

حرف بَری کردن-سخن چینی کردن-خبرچینی کردن

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)
بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

 

 

دوش فنگ-نهادن قنداق تفنگ در کف دست و لوله ی آن بر دوش

 

حقه باز-شعبده باز-تر دست-مکار

 

آبدوغ خیاری(بی ارزش، بی اعتبار)

چرخ کسی را چنبر کردن-به اصرار کسی را به کار واداشتن-پیله کردن

آفتاب روی پشت بام جمع کردن(کاملا تنگدست بودن)

تند-بسیار تلخ و تیز-سخت و شدید-پر رنگ

حرف توی دهن کسی گذاشتن-سخنی را به کسی یاد دادن-تلقین کردن

دمبکی-دمبک زن-بی ادب و نفهم

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف

بازرس-مامور بررسی و کنترل
به رخ کشیدن-به چشم آوردن-یادآوری کردن
دو به هم اندازی-فتنه انگیزی-سخن چینی
دخانیات-کشیدنی ها مانند توتون و تنباکو و مانند آن ها

دَم دادن-دل دادن-جرات دادن-گستاخ کردن

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری

به بیراهه زدن-از بیراهه رفتن-از جاده ی اصلی منحرف شدن

جریحه دار کردن-زخمی کردن-رنجاندن-دل شکستن

بیرون رفتن-به توالت رفتن

پیاله زدن-می نوشیدن

روبوسی-به مناسبتی روی یکدیگر را بوسیدن

بنا را بر چیزی گذاشتن-قرار را بر چیزی گذاشتن-چیزی را ماخذ گذاشتن

 

بند را آب دادن-فرصتی را از دست دادن-خود را لو دادن-رسوایی به بار آوردن
 

 

دو دستی-با هر دو دست

باد به غبغب انداختن-تکبر کردن-خودخواهی نشان دادن

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن
آب نخوردن(درنگ نکردن)

تند-بسیار تلخ و تیز-سخت و شدید-پر رنگ

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

خاک برگ-برگ خشک خرد شده

بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

دلخور شدن-گله مند شدن-ناراضی شدن

درب و داغان-خرد و متلاشی-پریشان

بانی خیر-نیکوکار-کسی که اثر خیر از خود بجا گذاشته است

دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

تخت-آسوده-رضایت بخش-صاف و هموار

رضا شدن-راضی شدن

بازار سیاه-جایی که در آن اجناس غیر قانونی و گران می فروشند

انداختن-فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران-درست کردن

حاجی ارزانی-گران فروش

از دهان در رفتن(پریدن حرفی از دهان، بدون پیش‌بینی سخن راندن)

به خون کسی تشنه بودن-کینه ی کسی را سخت در دل داشتن-با کسی سر جنگ داشتن
تو دو کشیدن-کسی را وارد کاری کردن
با کرم الکاتبین بودن حساب کسی-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات بدهد

بد حرف-کسی که پیوسته حرف های زشت می زند

پاشنه ی کسی را کشیدن-با فریب کسی را به کاری برانگیختن

باد به پشت کسی خوردن-بر اثر بیکاری تنبل و تن پرور شدن

آشوب شدن دل-دچار تهوع شدن

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

پست خوردن کسی-با کسی رو به رو شدن
آب و تاب-تکلف-لفت و لعاب-تفصیل

جوشی کردن خود-خود را عصبانی کردن

پاتیل کسی در رفتن-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

خرد و خاکشیر-ریز ریز و ذره ذره شده-از پا درآمده

دست آموز-تربیت شده-آموخته

جیک زدن-اعتراض کردن-صدا در آوردن
حرف کسی شدن با کسی-با کسی مشاجره پیدا کردن
آگوز(لقب ریشخندآمیز برای مرد ریزنقش و متکبر)

چیز به هم بافتن-راست و دروغ سر هم کردن

دلسوزه-سوختن دل از حسد و مانند آن
پس گوش انداختن-مسامحه کردن-به تاخیر انداختن
خدا برکت-خدا بیش ترش کند

 
تفنگ انداختن-تیراندازی با تفنگ

در آمدن گند کاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

حیوونی-نگا. حیوانکی

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات

آبدوغ خیاری-بی ارزش-بی اعتبار
دست-بار-دفعه-مرتبه-واحد وسایل گوناگون
چشم مالیدن-هوشیار شدن-از غفلت در آمدن

زیر کاسه نیم کاسه بودن-در کاری رازی پنهان بودن-مکر و حیله ای در کار بودن

پیچیدن نسخه-آماده کردن داروی نسخه ی دکتر در داروخانه

خوش باور-آن که هر گفته ای را راست می پندارد

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

تر دست-ماهر-شعبده باز

آفت(زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز)

چک و چانه-کنایه از دهان

پس زدن-کنار زدن-دور کردن-نپذیرفتن-رد کردن

دَم باریک-نوعی انبردست که نوک آن باریک و دراز است

پهن شدن آفتاب-روز شدن

خیساندن-در آب فرو بردن-در آب گذاشتن-خیس کردن

چرکتاب-پارچه ای با رنگ خاکستری یا قهوه ای که چرک را زود نشان نمی دهد

 

 

ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن
بد بیاری-بد شانسی-ناسازگاری بخت-چپلی

خوش رقصی کردن-چاپلوسی کردن-خود شیرینی کردن

تخته زدن-پنبه زدن

دَم دادن-دل دادن-جرات دادن-گستاخ کردن

چرب زبان-خوش سخن-چاپلوس

آهو چشم-معشوق-شاهد

بلا به دور-بلاها دور باد

از شیر مرغ تا جان آمیزاد-از سیر تا پیاز

آدم کردن کسی-کسی را تربیت کردن-سواد آموختن

خاکشیر یخ مال-خاکشیر که با یخ سایند تا حوب سرد شود و به بیمار دهند تا اسهالش قطع شود
 

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

دامنگیر کسی شدن چیزی-گرفتار شدن کسی به چیزی

چه مرگته ؟-چه دردی داری ؟

 
رد زدن-رد پای کسی را گرفتن-نشان به جایی بردن

جد و آباد-آبا و اجداد-پدر و پدر بزرگان

 

پا انداز-آن که وسایل عیش و عشرت دیگران را فراهم آورد-جاکش- فرش جلوی در ورودی

چشم نم نمی-کسی که چشمش آب پس نمی دهد

خودافتاده-عاجز-کسی که موجب بیچارگی خود باشد

دُم کسی را گرفتن-از کسی پی روی و تقلید کردن-کسی را رها نکردن
از بیخ عرب بودن(یکسره منکر شدن، به‌کلی زیر چیزی زدن)
چراغانی کردن-جشن گرفتن

چپ رو-تند رو

پارسنگ برداشتن عقل کسی-خل بودن-دیوانه بودن
خشکه بار-نگا. خشکبار

رنگ گذاشتن و رنگ برداشتن-رنگ به رنگ شدن

زیر و بالا گفتن-دشنام های زشت به کسی دادن

توپ زدن-روی دست حریف برخاستن-کلک زدن

این خاکدان-دنیا

دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد

از زیر سنگ در آوردن(چیزی را هر چند نایاب و تهیه‌اش دشوار باشد به دست آوردن)

پوشک-کهنه ی بچه

دور ریختن-دور انداختن-بیرون ریختن

 
رو کردن-روی آوردن-آشکار کردن-به رخ کشیدن

چِککی-فوری-به سرعت
راه آمدن-سازش کردن-همراهی کردن

دل کسی تاقچه نداشتن-بی نهایت رک و صریح بودن

دو به هم زن-دو به هم انداز

از خشت افتادن-بدنیا آمدن