تریاکی-معتاد به تریاک
دُم کسی را توی بشقاب گذاشتن-به طنز کسی را محترم شمردن

آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)
آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

تشریک مساعی-با کسی همکاری کردن

چشم انداز-منظره

استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)

راه حل آسپرینی-راه حل موقت و غیر اصولی

 
جای ارزن نبودن-بسیار شلوغ بودن-جای سورن انداختن نبودن-سگ صاحبش را نشناختن

آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد
درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن
رخصت خواستن-اجازه خواستن

چل زن-زن کوتاه قد
احتیاطی(نجس، ناپاک)
زاهرو-دالان-سرسرا

پاکاری-شغل پاکار

آفتاب کسی به زردی رسیدن(به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی)

جِر-اوقات تلخی-لج

آب شدن قند توی دل(لذت بسیار بردن)

روان بودن-از حفظ بودن-از بر بودن
آدم دو قازی-شخص بی‌سروپای بی‌ارزش

 

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)
حول و حوش-دور و بر-گوشه و کنار

چَه چَه-صدای بلبل

پهن شدن آفتاب-روز شدن

دخانیات-کشیدنی ها مانند توتون و تنباکو و مانند آن ها

 

زیپو-بی رنگ و رو-بی رمق-رقیق و بی مزه
پایاپای-خرید کالا با کالا-حساب کردن طلب های خود را به جای وام های گرفته

چراغ پا-حالتی که اسب دو دست خود را بلند کند و راست بایستد

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه
 

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

تاشو-آن چه روی هم تا و جمع شود

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

باجه-جای بلیت فروشی

دم کار گرفتن-به کار واداشتن

دراز نوشتن-مطلب را طول دادن-طومار نوشتن

زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده
جادو و جنبل-دعاهایی که برای قضای حاجات یا دفع بیماری و از این قبیل می خوانند

 

دهن کجی کردن-ادا و شکلک در آوردن برای مسخره کردن-بی اعتنایی کردن
حساب بی حساب-سر به سر-این به آن در-مساوی-هیچ به هیچ
خوش عیار-خوش ذات-خوش جنس
آتشخوار(ظالم، حرام‌خوار)

 

رستم در حمام-درشت اندام و پهلوان نما
دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

خدیجه خبرکش-خبر چین و دو به هم زن

حاضر کردن-از بر کردن-روان کردن

دُم کله پز را گرفتن-رفتن کسی بی سر و پا و آمدن کسی بی سر و پاتر به جای او

خر رنگ کن-خوش طاهر بد باطن

چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن

آب برداشتن(هدف دیگری در پس کاری وجود داشتن)

به خنس و پنس افتادن-به وضع بد مالی دچار شدن
جیره ی کسی را روی یخ نوشتن و جلو آفتاب گذاشتن-با کسی دشمنی کردن
دبور-بی سر و پا-لات-ولگرد-آسمان جل

این تن بمیرد-سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند

دم حجله کشتن گربه-زهر چشم گرفتن برای نخستین بار

خانم آوردن-پا اندازی کردن
دور تسبیح-بسیار و بی شمار

بدون معطلی-بی درنگ-فورا

به دم و دود رسیدن-سر و سامان یافتن

بسم الله-جمله ای که هنگام آغاز به کاری و یا به هنگام تعجب و حیرت می گویند-بفرمائید ! این گوی و این میدان

پیله ی کسی به کسی گرفتن-کسی را اذیت کردن
خوردن سر کسی-سبب مرگ کسی شدن-کسی را دق مرگ کردن-در نتیجه ی پرحرفی کسی را کلافه کردن
حمله ور شدن-یورش بردن
بِبُری-بمیری ! چقدر حرف می زنی !

حرف کسی شدن با کسی-با کسی مشاجره پیدا کردن

 
توی هم لولیدن-با هم و کنار هم ایستادن و حرکت کردن

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

دیم-زراعتی که از آب باران آبیاری می شود

به جان آمدن-به ستوه آوردن-به تنگ آوردن

 
خوش حرکت-خوش رفتار-طناز

پر شر و شور-پر غوغا-پر هیاهو

جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن

روی سگ کسی بالا آمدن-تندخویی کردن-ناسازگاری کردن

درویش کردن چشم ها-نادیده انگاشتن-نگاه نکردن

تلَکه-پول یا چیزی که با فریب و چاپلوسی از کسی بگیرند

آقا بالاسر(امر و نهی کننده و مراقب)

دلگشاد-بیرون آمده از غم و اندوه

زبیل-آشغال-زباله

زپرتو-ضعیف-بی دوام

بشکن زدن ی-برآوردن صدای انگشتان به هنگام شاد

جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن

جد کمر زده-در نفرین به سید می گویند-یعنی جدش او را به سزایش برساند
 

تخم پس انداختن-بچه ساختن-بچه به دنیا آوردن
خانم آوردن-پا اندازی کردن

دفتر کل-دفتری که در آن انواع کلیه معاملات و خلاصه ی هر کدام را در آن وارد می کنند

از پا درآمدن(افتادن، سخت خسته و درمانده شدن)

آستین بالا زدن(آماده شدن، به کاری برخاستن، پا پیش گذاشتن)

خرده بورژوا-مالک ابزار تولید ولی ناگزیر به کار برای دیگران

اسباب‌چینی-دسیسه‌چینی-توطئه‌چینی

پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول
به هر دری زدن-جستجوی فراوان کردن-به هر جا و هرکس متوسل شدن
جَغُل مغل-شکمبه-سیرابی
دست از جان شستن-از جان گذشتن-پروای جان نکردن

چار چشمی-با دقت و مراقبت کامل

پر اشتها-کسی که متمایل به خوردن زیاد است

اُرُسی-کفش

تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک

بست-محلی در جاهای مقدس یا دیگر که شخص در آنجا از تعرض در امان می ماند-تکه ی کوچکی از تریاک

استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن
تاکسی تلفنی-نوعی تاکسی که تلفنی درخواست می شود

اردنگ-تیپا-لگدی با نوک پا

چله نشینی-خانه نشینی
پای خود را جای پای دیگری گذاشتن-از کسی تقلید کردن

از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن

حق گرفتن-نگا. حق بردن

 

 

انگشت به دهان نهادن(متحیر ماندن)

خوش سر و زبان-خوش سخن-شیرین گفتار-حراف

دل غشه گرفتن-متاثر و ناراحت شدن-بی حال شدن-دچار ضعف شدن

چاره ساز-خداوند
جوغ-جوی آب

 

خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

تو آسمان ها سیر کردن-در خیال و تصور بودن-در عالم هپروت بودن

حواله ی روی یخ-نگا. حواله ی سر خرمن

به دستبوس کسی رفتن-به خدمت کسی رفتن-شرفیاب شدن

راه آمدن-سازش کردن-همراهی کردن

آن‌کاره(اهل آن کار (کار بد))

تنگ دل کسی نشستن-بسیار نزدیک کسی نشستن-از کسی جدا نشدن
جگر-عزیز-عزیز دلم

 

چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته

در بحر چیزی بودن-تمامن به چیزی اندیشیدن
تنگ بودن وقت-دیر شدن

زور چپان کردن-به زور در جایی فرو بردن

ریش توپی-ریش تپه

زبان درآوردن-آغاز سخن گفتن کودک

خوردن-مغلوب شدن-شکست یافتن-فرودادن

الو(شعله‌ی آتش، در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم))

داغ به دل یخ گذاشتن-کاری بی هوده و بی اهمیت کردن
دستبوس-زیارت-دیدار-شزفیابی

خر کسی رفتن-دارای اهمیت و اعتبار بودن

باد آورده-مفت و رایگان-آنچه که بدون زحمت بدست آید
آهو چشم-معشوق-شاهد

خر آوردن و باقالی بار کردن-برای جتجال و دعوایی آماده شدن

روده کوچکه ی کسی روده بزرگش را خوردن-کنایه از شدت گرسنگی

خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن

ریزه خوانی کردن-غرغر کردن-نق زدن-ایراد گرفتن

رسیدگی کردن-سرکشی و وارسی کردن

زدگی-لک یا خرابی در میوه یا پارچه

به سر کشیدن-یکباره نوشیدن-بالا انداختن

پِر پِری-سخت نازک و باریک و تنگ

حُجره-دفتر کار در بازار و تیمچه

دزد و دغل-نادرست و مکار

حاجی-به زیارت مکه رفته-نوعی خطاب عام

انگار نه انگار-موضوع را نادیده بگیر!-گویی وجود نداشت

از پا در آوردن(سخت فرسوده و از کار افتاده کردن)

حیدری و نعمتی-گروه های دشمن هم

آتش کردن (گشودن)(شلیک کردن)

آدم-نوکر

خر در چمن-آوای ناهنجار-هرج و مرج

بی چک و چانه-بی گفت و شنود-بی کم و کاست

استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)

بید خورده-کهنه و فرسوده

حاشا زدن-انکار کردن امر مسلم

در به دری-بی خانمانی-آوارگی

 

پُر کار-فعال-با پشتکار

خودداری-امتناع-خویشتن داری-شکیبایی

به توپ بستن-باران گلوله ی توپ بر جایی ریختن

آب از آب تکان نخوردن-رخ ندادن جنجال و هیاهو-آرام ماندن اوضاع
درد و بلا-نفرینی است چون زهر مار-کوفت-مرض و مانند این ها

راه پیدا کردن-جستن راه حل برای مشکل-به نحوی در جایی وارد شدن

اُمُل(عقب‌افتاده، قدیمی)

چشم زخم میرزا مهدی خانی-شکست بزرگ

زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها

از تیپ کسی بودن

آش و لاش-به‌کلی متلاشی‌شده-له‌ولورده
خود را گم کردن-خود را برتر از آن که هست دانستن-سابقه ی خود را فراموش کردن

پا انداز-آن که وسایل عیش و عشرت دیگران را فراهم آورد-جاکش- فرش جلوی در ورودی

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

خُردمُرد-شکسته و ریزه میزه

زیر دماغ کسی سبز شدن-ناگهان در برابر کسی حاضر شدن

 

خوردن بلا به جان-اصابت بلا با جان

تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن

از چشم افتادن(مورد بی مهری قرار گرفتن ، بی‌اعتبار شدن)

زیر و زبر گذاشتن-حرکت گذاشتن برای حروف-اِعراب

چوب رخت-چوبی افقی که جامه را بر آن می آویزند

پا در هوا بودن-نامعلوم بودن تکلیف

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

پیچه-دل درد-مالش رفتن شکم

پس پسکی-حالت کسی که رو به عقب گام برمی دارد
درزن-دوجین-دوازده تا از چیزی

دلگرمی-اطمینان خاطر-امیدواری

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

جَری شدن-خشمگین شدن-جسور شدن

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده
خانه دار-رنی که اداره امور خانه را بر عهده دارد-کدبانو-زنی که شاغل نیست
از شیر گرفتن(به دوره‌ی نوزادی پایان دادن)

بد دهن-کسی که پیوسته فحش و ناسزا می گوید

بی اشتها-بی میل به غذا

انگشت‌شمار-کم-معدود

رنگ دادن و رنگ گرفتن-رنگ به رنگ شدن

خارش گرفتن-به خارش افتادن بدن

چموش-سرکش-یکدنده

چرک کردن-عفونت کردن زخم

پیش کردن-راندن به جلو

بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

پنجه کش-نوعی نان برشته و نازک

بچگی کردن-بیخردانه

دو سره بار کردن-از دو جا سود بردن-دو لپی خوردن

چپو کردن-چاپیدن-غارت کردن

چفت و بست-قفل و زنجیر در یا صندوق

 

رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان

 

خون جگر-رنج بسیار-غم فراوان
چشم نم نمی-کسی که چشمش آب پس نمی دهد

ری کردن-زیاد شدن و برکت کردن برنج و آرد و مانند آن ها پس از ریختن آب بر آن ها

دور افتادن-فاصله گرفتن-پرت افتادن

ترگل ورگل-خوش سر و وضع-تر و تمیز

اجاق(دودمان)

جگر پاره-فرزند-جگر گوشه

دماغ را بالا کشیدن-اظهار نارضایتی کردن

حق دادن-تایید کردن

بیا و برو-دم و دستگاه-قدرت و حشمت

دسته کلید-مجموعه ی کلیدها در یک حلقه یا بند

بزرگداشت-احترام-تکریم

بازداشتی-زندانی موقت

ترشیده-غذایی که فاسد و ترش شده است-دختر خانه مانده و شوهر نکرده

آهوی خاور-آفتاب

دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن

به لج انداختن-به لجاجت انداختن

 
راستی؟-واقعن؟ آیا درست است؟
ریز حساب-جزییات صورت حساب-اقلام جزء سیاهه
بامبول-حقه-کلک

تف انداختن-تف کردن-سخت اظهار نفرت کردن

دردسر دادن-ایجاد مزاحمت کردن-با پر حرفی وقت کسی را گرفتن
ریش از دست کسی خلاص کردن-خود را رها کردن-در رفتن

خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن
آستین بالا زدن(آماده شدن، به کاری برخاستن، پا پیش گذاشتن)

از زمین سبز شدن(ناگهان و بی‌خبر پدیدار شدن، به‌طور غیرمنتظره حاضر شدن)

دعوت حق را لبیک گفتن-مردن

جاخالی رفتن-به دیدن خانواده ی مسافر رفتن

تردستی-مهارت-شعبده بازی

پیچ دادن-چیزی را پیچاندن-به گردش در آوردن

چله اش افتادن-آبستن نشدن زن

خاکسترمال کردن-شستن ظرف با مالیدن خاکستر به آن

رنگ پریدگی-بی رنگ شدن چهره از ترس یا خشم یا بیماری-رنگ باختگی

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

ریز بینی-نکته سنجی-دقت

خرمن-انبوه و پرپشت

چهل منار-تخت جمشید

زیر تشکی-رشوه

آب برداشتن-هدف دیگری در پس کاری وجود داشتن

چُرتی-اهل چرت زدن-ضعیف-مردنی
خون کردن-قتل کردن-آدم کشتن
حهاز-کشتی بزرگ

پایان نامه-رساله ی پایان تحصیل

جیب کسی سوراخ بودن-ولخرج بودن-غالبن پولی در جیب نداشتن

آن‌ها را خانم زاییده، ماها را کلفت؟-چرا آن‌ها را بر ما ترجیح می‌دهند؟ چرا به ما اجحاف می‌کنند؟
خرده بُرده-مشکل-اختلاف
خدا به دور-پناه بر خدا
ددر برو-نانجیب-زن بدکاره

خودرنگ-دارای رنگ طبیعی

اسباب‌بازی(وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان))

تفنگ دار-جنگنده ی مسلح به تفنگ

بغل پر کن-دختر یا زن چاق

دو پول-مبلغ بسیار ناچیز و اندک

 

اوستاکار(استادکار، ماهر و مسلط)

حُجره-دفتر کار در بازار و تیمچه

به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن

 

دل کندن-دست کشیدن-رها کردن

اول دشت((نزد کسبه) نخستین فروش بامداد)

 

آب سیر-جانور خوش‌رفتار

اسباب زحمت-کسی یا چیزی که موجب دردسر و آزار شود

تیپا-ضربه ای با نوک پا-اردنگی

 

دار و دسته راه انداختن-برانگیختن یاران و طرفداران-ترتیب دادن گروه هواداران

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت

 
پوست خربزه زیر پای کسی انداختن-کسی را به دردسر انداختن

روی پا بند نبودن-آرام و قرار نداشتن

بارک الله-آفرین خدا بر تو باد-آفرین

چغل خوری-سخن چینی

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند

بالا تنه-از کمر به بالای بدن
زیر کردن-کسی را زیر وسیله ی نقلیه گذاشتن که موجب آسیب یا مرگ او شود

آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)

از روی شکم‌سیری(از سر بی‌مسئولیتی، بدون تعمق)

بِدو-دوان دوان-کسی که بسیار می دود-سریع

 
پَتی-لخت-برهنه

آفتاب از کدام طرف در آمده؟(چه عجب از این طرف‌ها؟!)

آسیاب‌گردان-کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید
پس زدن-کنار زدن-دور کردن-نپذیرفتن-رد کردن

اختر- گذری-دیدار کوتاه-سرپایی

رانده و مانده-بدبخت و وامانده

از هول هلیم توی دیگ افتادن-از حرص و طمع زیاد به جای سود زیان دیدن

در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و بی اعتبار دانستن

ریز بار-باران ریز-ابری که باران ریز دارد

خسارت دیدن-زیان دیدن

آب دندان خوردن(حسرت خوردن)

در باغ سبز نشان دادن-وعده های فریبنده دادن-امید واهی برای کسی ایجاد کردن

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)

از بن دندان-از ته دل-با میل و رغبت

تلنگ-یشکن-باد صدا دار-ضربه ی صدا دار

چرت کسی پاره شدن-ناگهان از خواب پریدن

دهن خود را آب کشیدن-دهان خود را طاهر کردن-استغفار کردن

ریش کسی را چسبیدن-یقه ی کسی را چسبیدن

تمدن داشتن-دارای تربیت بودن

آینه‌ی کسی بودن(یکسره از کسی تقلید کردن)

خرد و خمیر-نگا. خرد و خاکشیر-له و لورده

دست انداز-ناهمواری راه و جاده

دو دانگ-یک سوم-مقدار اندک-کم