ریش سفید-مرد سالخورده و محترم

رخصت خواستن-اجازه خواستن

راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار

 

توالت کردن-آرایش کردن
پدر کسی را در آوردن-کسی را تنبیه کردن-بسیار آزار دادن

جای پا-اثر-نشانه-رد

برو برو داشتن-دارای مال و قدرت بودن-مورد توجه بودن- بر و بیا داشتن

از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

پیه سوز- پی سوز

چار طاق باز گذاشتن-کاملن باز گذاشتن

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

دَم دادن-دل دادن-جرات دادن-گستاخ کردن

ریسه شدن-پشت سر هم قرار گرفتن-به دنبال هم به جایی رفتن

دست پاچه شدن-مضطرب شدن-دست و پای خود را گم کردن

دوز و کلک-توطئه-مقدمات طرح کاری نامشروع

اسم درگوشی-نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است
خوش رو-زیبا-خندان

دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن

 

دلچسب-دلپذیر-مقبول

از پا ننشستن(سماجت ورزیدن، از کوشش دست نکشیدن)

پدر سوختگی-بد سرشتی-زرنگی-رندی

اصول دین پرسیدن(سوال‌پیچ کردن)

آب نخوردن-درنگ نکردن

زیاده روی-افراط-اسراف

خواب از سر کسی پریدن-نگا. پریدن خواب از سر کسی

آقبانو-نوعی پارچه‌ی نخی نازک

از این دنده به آن دنده غلتیدن-از درد یا فکر و خیال نخوابیدن
چول شدن-بور شدن در بازی-شرمنده شدن

چندش-لرزش ناگهانی بدن-حالت نامطبوع

 

حالی شدن-فهمیدن-درک کردن

 
خرج دادن-مهمانی دادن در جشن های دینی یا ایام سوگواری

زهره ی کسی را آب کردن-سخت ترساندن

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

 

از زیر بته عمل آمدن-خانواده و اصل و نسبی نداشتن
دست از پا دراز تر-مایوس شده-ناموفق
زوار در رفته-پیر و فرسوده-به درد نخور-اسقاط

آب رفتن زیر پوست کسی-پس از لاغری کمی فربه شدن

بگیر بگیر-بازداشت افراد بسیار-توقیف گروهی

آدم کردن کسی-کسی را تربیت کردن-سواد آموختن
بی جا-نامناسب-بی مورد

 

آجیل دادن(رشوه دادن، حق و حساب دادن)

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

دختر بچه-دختر کم سن و سال

 

دلسرد-ناامید-مایوس

دک و پوز-دهان و لب و دندان
پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

دربست-یک جا-به طور کامل-به طور کلی

حیدری و نعمتی-گروه های دشمن هم

دیزی پشت سر کسی بر زمین زدن-بی اعتنایی کردن به قهر کردن و رفتن کسی

 

زه زدن-بیرون شدن کمی رطوبت از مخرج-از زیر کار شانه خالی کردن-منصرف شدن

خایه دار-با جرات-شجاع

باد بُروت-خودخواهی-غرور-تکبر

آب آتش مزاج(می سرخ)

 
تو پوزی زدن-تو دهنی زدن-با سخن تندکسی را نا امید کردن
اول دشت((نزد کسبه) نخستین فروش بامداد)

تو کله ی کسی کردن-چیزی را به سختی به کسی آموختن

دَم باریک-نوعی انبردست که نوک آن باریک و دراز است

حق بردن-رشوه بردن-از راه حق و حساب گرفتن-درآمدی منظم داشتن

آل آروادی(زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار)

 

اخ و تف کردن-آب دهان بیرون افکندن

پینکی رفتن-چرت زدن

فرمان چرخیدن به سمت چپ در آموزش نظامی

چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن
از پشت کوه آمدن-بی‌خبر از آداب و رسوم بودن-دهاتی بودن

بند آمدن-متوقف شدن
ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

پوست کندن-سخت تنبیه کردن

راپرتچی-گزارش دهنده

دقه-دقیقه

تنبل خان-تن پرور

درز گرفتن-کوتاه کردن سخن-اصطلاح خیاطی برای کوتاه کردن اندازه ای در لباس

دهان کسی چاییدن-آرزوی محال داشتن-از عهده ی چیزی بر نیامدن

چنگ مالی کردن-چیزی را زیاد دست مالی کردن

خودم جا، خرم جا-تکیه کلام کسانی که همه چیز را از دریچه ی منافع شخصی می بینند. من که دارم گور پدر بقیه

 

زالو انداختن-کرم زالو به تن بیمار انداختن تا خون فاسد را بمکد

خبر داغ-خبر بسیار مهم

خرده حساب با کسی داشتن-با کسی دشمنی قبلی داشتن

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

دماغ چاق بودن-سر حال بودن-تندرست بودن

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

در معامله را گذاشتن-در قال را گذاشتن

بر گرده ی کسی سوار شدن-کسی را زیر فرمان خود آوردن

پا افتادن-اتفاق افتادن-پیش آمدن

 

 

استغفرالله-خدا نکند-خدای نکرده-هرگز

 

جَفت-چوب بست انگور

زیاده روی-افراط-اسراف

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

آی زکی(در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود)

انگشت‌کوچکه‌ی کسی نشدن(بسیار فرودست تر از کسی بودن، اصلن با کسی قابل مقایسه نبودن)

امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن

پله خوردن-دارای پله بودن

زدُ وازد-زیر و رو کردن کالا و سوا کردن نوع به تر

 

جوشکار-کسی که قطعات فلزی را به هم جوش می دهد

چشم و دل پاک-کسی که به دیده ی بد به ناموس دیگران نگاه نکند

چوب شدن-ساکت و بی حرکت شدن-از ترس یا تعجب بر جای ماندن

چشم مالیدن-هوشیار شدن-از غفلت در آمدن

استغفرالله-خدا نکند-خدای نکرده-هرگز

راست کردن-بلند شدن آلت تناسلی مرد-ایستادگی و پافشاری کردن-پیچیدن به پر و پا
پنج دری-اتاقی که پنج در دارد
ریز حساب-جزییات صورت حساب-اقلام جزء سیاهه

زبان چرب و نرم داشتن-گفتار خوشایند و فریبنده داشتن

خرده خرده-کم کم-رفته رفته

به دستبوس کسی رفتن-به خدمت کسی رفتن-شرفیاب شدن
ادب کردن-با تنبیه آموختن-آدم کردن

ذکر مصیبت-بیان درد-یادآوری رنج های خاندان محمد و به ویژه حسین

زوار در رفته-پیر و فرسوده-به درد نخور-اسقاط

زنده بلا، مرده بلا-کسی که هم در زندگی و هم پس از مرگ موجب زنج و آزار مردم است
دست فروش-دوره گردی که کالای خود را روی دست انداخته و می فروشد

چراغ پا-حالتی که اسب دو دست خود را بلند کند و راست بایستد

تو بوق زدن-رازی را فاش کردن

جِر خوردن-پاره شدن

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

از قلم افتادن-فراموش شدن-مورد بی‌مهری قرار گرفتن
بِدو-دوان دوان-کسی که بسیار می دود-سریع

توله سگ-در حالت تحقیر: بچه

چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن
رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

پاپی چیزی بودن-چیزی را دنبال کردن-به چیزی محل گذاشتن

پشت رو-وارونه

تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک

از بن ناخن-ذخیره-بندگی-اطاعت

از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

چاشت بندی-صبحانه-غذای اندک
 

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

ریگ تو کفش داشتن-خرده شیشه داشتن-رو راست نبودن-با شیله پیله بودن

پیه سوز- پی سوز

آمدن (چیزی) به کسی(تناسب داشتن (چیزی) به کسی)
 

دهنه-لگام چارپایان-دهانه ی بازار

آفتابه گرفتن(آفتابه برداشتن)

پَس-ناجور-خراب

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن
تو حرف کسی دویدن-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن
 

بلا ،-آدم حیله گر-زرنگ-آسیب-زیان آزار

خان خانم ها-محترم ترین خانم ها-بیش تر به دختر بچه گفته می شود

روزه ی گنجشک-روزه ی کله گنجشکی

روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن

روی کسی نشدن-خجالت کشیدن

خیس گذاشتن-در آب ریختن آرد برای تهیه ی خمیر

خل بازی درآوردن-مثل دیوانه ها رفتار کردن

از بن ناخن(ذخیره، بندگی، اطاعت)

زیر در رو-گریزان-گریز پا-شانه خالی کن

امروزه روز(این روزها، در این دوره و زمانه)

استکانی زدن(می‌خوارگی اندکی کردن)

پای کسی جایی بند نبودن-هیچ اعتباری نداشتن
دور و بر-اطراف-پیرامون
تازه کردن گلو-چیزی نوشیدن و سرحال آمدن
ریش بابا-نوعی انگور درشت دانه
آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

دستگیر شدن-فهمیدن-متوجه شدن-بو بردن-عاید شدن-بازداشت شدن

روز هفتاد هزار سال-روز قیامت

حول و حوش-دور و بر-گوشه و کنار
آش پختن برای کسی-کسی را برای آزار کسی برانگیختن-برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن
چشم کسی را خون گرفتن-سخت خشمگین شدن

تحویل دار-کسی که در بانک از مشتری پول می گیرد و یا به او پول می دهد

ذُق زدن-بهانه گرفتن و گریه کردن-نق زدن
ابتدا به ساکن(ناگهانی، بی‌مقدمه)
رگ خود را زدن-به حق خود قانع بودن-ادعای زیاد نداشتن

دهان به دهان شدن-بحث و مجادله کردن-با پست تر از خود جر و بحث کردن

دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن
 

آلنگ دولنگ(چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند)

 

 

جواب دوپهلو-جواب نامشخص و مبهم

بی پایه-دروغ-پوچ

دار و دسته-پیروان و اطرافیان

جیز-اسم صوت در زبان کودکان به معنی سوختن

به خاک سیاه نشاندن-بدبخت و ذلیل کردن

چفت و بست نداشتن دهن-راز نگهدار نبودن

 
زیر پوش-جامه ی زیرین
آوردن(باعث شدن، ایجاد کردن)
آل آروادی-زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار
جناغ-استخوان جلو سینه ی مرغ

افسارگسیخته(سرکش)

بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش

پیمانی-استخدام غیر رسمی

آستین‌سرخود(هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است)

دست دراز کردن-به حریم و حقوق دیگران تجاوز کردن

از تعجب شاخ در آوردن(بسیار شگفت زده شدن)
جی جی باجی-صمیمیت بسیار زیاد ولی غیر واقعی

الف شدن اسب-هر دو پا بلند کردن اسب

از این حرف‌ها-مطالبی از آن‌گونه که پیش از این گفته شد

 

رد کردن-برگردانیدن-پس دادن-رفوزه کردن-از سر باز کردن-پنهانی دادن-پنهانی عبور دادن

آسمان به ابرو پوشیدن-پنهان ساختن امر آشکار

دَم دادن-دل دادن-جرات دادن-گستاخ کردن

دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

دلال بازی-به شیوه دلالان از راه مبالغه و دروغ کاری را بزرگ جلوه دادن-واسطه گری

 

روی تاب گذاشتن-سپردن شرط بازی به نفر سوم برای جر نزدن حریفان

خیمه شب بازی درآوردن-ادا و اطوار در آوردن-حیله و تزویر به کار بردن-خلاف واقع جلوه دادن

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن

دست آموز-تربیت شده-آموخته

دُنگ-سهم-حصه
حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند

چلچل-خال خالی-ابلق

افتادگی-پریشانی-احتیاج

داغ به دل یخ گذاشتن-کاری بی هوده و بی اهمیت کردن

خیط کشیدن-خط کشیدن

ابوقراضه(ابوطیاره)

خود را به آب و آتش زدن-به هر وسیله ای متوسل شدن-هر خطری را استقبال کردن

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب

راه کج کردن-مسیر خود را تغییر دادن-منصرف شدن
دو پا در یک کفش کردن-سماجت و اصرار کردن

 

با یک دست چند هندوانه برداشتن-در آن واحد چند کار انجام دادن

چراغ پیه سوز-چراغی فتیله ای که سوخت آن از پیه بود

پیچ گوشتی-وسیله ای که با آن پیچ را باز و بسته می کنند

دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

جام زدن-شراب نوشیدن-باده خوردن

خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر

تخسی-شیطنت-شرارت-ناقلایی

ای والله گفتن(به برتری کسی بر خود اقرار کردن)

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

آمد نیامد-فرخنده بودن و نبودن
چیل-آدم بد بیار

زبان گیره-وسیله ای که پزشک با آن زبان بیمار را هنگام معاینه گرفته و نگاه می دارد

خشک زدن-مات و مبهوت ماندن

روی باد هوا بودن-سست و بی پایه بودن

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

رفتن از کیسه-ضرر کردن-از سرمایه خرج کردن

جگرکی-جگر فروش

ته نشین-رسوب کرده

دست بردن در چیزی-چیزی را تغییر دادن

چاییدن-سرما خوردن-زکام کردن
 

 
ازخودراضی(متکبر، خود پسند)

دَمَر-دراز کشیده روی سینه و شکم

بسیار دلواپس و نگران بودن

بند زدن-به یکدیگر وصل کردن-به هم چسباندن

چهارتا شدن چشم کسی-سخت تعجب کردن کسی-خیره ماندن از تعجب

زبان به دهان نگرفتن-پیوسته گریه کردن-آرام نگرفتن

جاجا-آوازی که با آن مرغ را به لانه اش می رانند
 

زیر آب کسی را زدن-با اسباب چینی و توطئه سبب خلع مقام کسی شدن
 

تیار-درست و آماده

پای کسی لب گور بودن-به آخر عمر رسیدن-بسیار پیر شدن

آب رفتن زیر پوست کسی-پس از لاغری کمی فربه شدن

 

زار-کوتاه شده ی زایر

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن-به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن

دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن

زور زدن-فعالیت زیاد کردن-به کار بردن زور و نیرو

بِبُری-بمیری ! چقدر حرف می زنی !

جفت بودن-در جای خود قرار داشتن
پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن

 

جنگل مولا-جایی بی نطم و ترتیب-شهر بی قانون

زهرمار کردن غذا-مانع از خوردن با لذت شدن

رفتن گوش-ناراحت شدن گوش از سر و صدا

تمام وقت-شامل تمام ساعت های کار

چُس بی طهارت-آدم حقیری که پایش را از گلیمش بیرون می گذارد

چپکی-از طرف چپ-خشم آلود

تسویه حساب-تلافی-پاک کردن دل خوری

جانور-کرم شکم و معده

تخم حرام-حرام زاده-شرور-شیطان

چرک و خون-چرک آلوده به خون

دوا شور کردن-شستن فرش با دوا

دست شما درد نکند-از شما سپاس گزارم

زیر جلد کسی رفتن-کسی را فریب دادن-اغفال کردن

ابتدا به ساکن-ناگهانی-بی‌مقدمه

جیر و ویر راه انداختن-داد و فریاد راه انداختن

زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن

خروس کسی خواندن-شاد و شنگول بودن-روزگار بر وفق مراد بودن

زار-کوتاه شده ی زایر
خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

زخمه-ضربه ای که برای نواختن به تار می زنند.

پاچه گیر-کسی که بی مقدمه کسی را بیازارد

بپا-مواظب باش-متوجه باش

افسار پاره کردن-سرپیچی کردن-یاغی شدن

باجه-جای بلیت فروشی

آب‌کور(کسی که سودش به دیگران نمی رسد)

در گوش کسی یاسین خواندن-اندرز بی هوده دادن-نصیحت کردن به کسی که نشنود

زحمت کشیدن-کار کردن

از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن
الف به خاک کشیدن-خجالت کشیدن

روی داریه ریختن-رسوا و بی آبرو کردن-برملا کردن-آشکار کردن

پُخ-واژه ی ترکی به معنی مدفوع

پس کسی برآمدن-حریف کسی بودن
بازتاب-واکنش-برگشت نور-صدا یا حرارت

استکانی زدن-می‌خوارگی اندکی کردن

آتش به گور کسی باریدن-پس از مرگ دچار عذاب شدن
دهن کسی را آب انداختن-کسی را به طمع انداختن-میل شدید در کسی ایجاد کردن

دارا-ثروتمند

 

حرف شنو-سر به را-مطیع
حقه سوار کردن-فرو کردن چوب وافور در دهانه ی حقه-فریب دادن

زهر ریختن-در حق کسی بدی کردن-انتقام گرفتن-اصل بد خود را نشان دادن

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

جامغولک بازی-حقه بازی-فریب کاری

آهنگ ریپ‌دار-آهنگی که یک ضرب آن کم باشد

جیز رفتن-کش رفتن-دزدیدن چیزهای کم ارزش

پَهن آباد-پول بسیار ناچیز و کم ارزش

از جگر گذشتن(نامردی کردن)

دل دل کردن-تردید داشتن-دو دل بودن

آبکش کردن-سوراخ سوراخ کردن
خارج رفتن-بیرون رفتن از خانه-رفتن به خارج از کشور
بچه افتادن-سقط شدن جنین

خیس کردن-ادرار کردن به خود

چند منه ؟-به شوخی به کسی که دیر می آید و زود می رود می گویند: آمدی بگی چند منه ؟

بیا بیا- برو برو

ادب‌خانه-مستراح-طهارت‌خانه

چیدن و واچیدن-آراستن-در جای خود گذاشتن

دور ریختن-دور انداختن-بیرون ریختن

پارسنگ برداشتن عقل کسی-خل بودن-دیوانه بودن

خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن
خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است

چاخان بازی-حقه بازی-چرب زبانی-دروغ بافی

حرام شدن-بی فایده شدن-بی نتیجه شدن

خرج راه-هزینه ی سفر

چلاندن-فشار دادن برای آب گرفتن

دست از سر کسی برداشتن-کسی را رها کردن-به حال خود گذاشتن